#Himtoo
Het was de week van de ‘ik zeg iets over Harvey (de man, niet de orkaan) en daarna ga ik pas bedenken of dat een goed idee is, om dan tot de conclusie te komen dat dat niet zo is en dan weer een verklaring of verontschuldiging te publiceren’. Als je maar in het nieuws blijft. Harvey Weinstein is nou eenmaal een man waar je niet makkelijk omheen kunt, noch fysiek, noch anderszins. Niet als je een (beginnende) actrice bent, dan wil hij nog weleens een deuropening voor je blokkeren, en ook niet als je de afgelopen weken iemand met een hartslag was, maar vooral niet als je journalist bent (of graag in het nieuws).
Mark Oppenheimer, bijvoorbeeld, schreef in het Joodse internettijdschrift Tabletmag dat Weinstein niet je huis-tuin-en-keukendeviant is, zeg, Bill Clinton, nee: ‘Harvey is helaas een diep Joodse viezerik’. In een op het oog doorwrochte literaire analyse komt hij tot de conclusie dat ‘grabby goyim’, gewoon witte mannen in pakken zijn, die gewend zijn te pakken wat ze pakken kunnen en dat dus ook doen. Weinstein perversie daarentegen, is ‘uniek’. We moeten dan eerder denken aan Philip Roth en zijn protagonist Portnoy uit Portnoys’ Complaint, aldus Oppenheimer. Het heeft te maken met niet geaccepteerd worden als Jood en, als je dan uiteindelijk macht verwerft, de sjikse te straffen voor de vernederingen die je in je jeugd hebt doorstaan. De meisjes die je niet kreeg, de klappen die je wel kreeg. Of zoiets, zeg ik er maar even bij, want het lukte me, wegens enige walging, niet om er echt in te duiken. Ik vermoed dat de slachtoffers van Weinstein (of willekeurig welke andere machtswellustige wanker) het een worst zal wezen of de diepere oorzaken van hun daden liggen in de culturele of religieuze achtergrond van de dader. Oppenheimer moest uiteraard gezwind excuses maken, wat hij had geschreven was ‘haastig’ en ‘onbezonnen’. Dat seksueel misbruik niet voorbehouden is aan wat voor groep dan ook (ook niet aan mannen), bleek afdoende uit de miljoenen mensen die hun verhalen deelden met de hashtag #metoo.
Meedoen
Het is niet ongebruikelijk in Joodse kring om de Jood aan te wijzen. Is de persoon om wat voor reden dan ook interessant (Nobelprijs gewonnen, knap boek geschreven, Wonder Woman, mensenrechtactivist, popster) dan is het goede nieuws gauw verspreid: Joods. Dit gebeurt zelfs als de persoon in kwestie zichzélf op geen enkele manier als Joods beschouwt. En dus ook als het nieuws niet zo positief is (in casu Harvey W.)
In zijn tentoonstelling Him too, a chronicle of a cultural obsession (1999) laat de Israëlische kunstenaar Oz Almog ‘het gezicht’ van Joden zien. Hij maakte ruim 400 portretten van Joden met daarbij een korte biografie. (Denk: Baruch Spinoza, Madeline Allbright, Jezus Christus, Frida Kahlo - die overigens helemaal niet Joods was maar dat gerucht wel zelf in stand hield -, maar ook Jack Ruby, Rosa Luxemburg, Bugsy Siegel). Het enige dat ze gemeen hebben is hun Joodse afkomst. Almog wilde de andere kant laten zien van het racistische ‘wat hebben Joden gemeen’-idee. Niet superveel, moest je concluderen na het zien van de tentoonstelling.
In januari van dit jaar verscheen in zakenblad Quote een artikel van de hand van Kitty Herweijer (Joods). Zij begint haar artikel met een paar mooie statistieken: Joden maken slechts 0,2 procent van de wereldbevolking uit, maar 22 procent van de Nobelprijswinnaars is Joods. Ze zijn ook heel goed met geld (Michael Dell, Michael Bloomberg); blinken uit in cultuur (Dylan, Spielberg!) en wetenschap (Einstein, gaap), en de vrouwen zijn ‘een lust voor het oog’ (Mila Kunis, Gal Gadot). Als we in de afgelopen 70 jaar iets geleerd hebben is het wel dat je aan groepen geen gezamenlijk kenmerken kunt ophangen. Niet in negatieve zin, en ook niet in positieve zin. Vooral niet als die ‘positieve kenmerken’ griezelig veel lijken op de verdachtmakende stereotypen van je vervolger. Mensen, dat zijn namelijk net mensen. Ik dacht dat we daar zo langzamerhand wel zo’n beetje uit waren. Einstein was een Jood. Is dat de verdienste van andere Joden? Nee. En ook Weinstein is geen Joodse engerd. Hij is een engerd. #Himtoo.